Nieuws

De een is in zijn vrije tijd rockmuzikant. De ander houdt het liever bij jazz. Beiden hebben zij een indrukwekkend trackrecord opgebouwd in het hbo. Nu is Peter Vroom directeur van de Faculteit IT & Design en Dave Stikkolorum is opleidingsmanager van HBO-ICT. Samen zijn ze dus professioneel actief in een domein dat met de stormachtige opkomst van ChatGPT volop in beweging is. Een gesprek dat raakt aan de oermensen in de Oost-Afrikaanse steppen én de zoomgeneratie van nu.

Dave is een geboren leider. Tot vrij recent leidde hij de rockband waar hij deel van uitmaakt. Nu leidt hij het team van HBO-ICT. Niet hiërarchisch. “Ik ga voor een zo sterk mogelijk MT. Dat is het fundament van de opleiding. Ik probeer zoveel mogelijk vanuit het team te laten ontstaan en breng mensen bij elkaar die een gezamenlijke richting kunnen vinden en daaruit kracht kunnen halen voor de opleiding.”

Peter volgt ontwikkelingen in de maatschappij en in het onderwijs kritisch, noemt zichzelf enorm leergierig en wil graag stimuleren wat van menselijke waarde is. “Ik wil in het digitaliseringsonderwijs, of dat nu ICT, AI of design is, meer aandacht voor twee vragen waar we niet omheen kunnen: hoe maken we de wereld duurzamer en hoe zetten we AI ethisch in? De als kool groeiende digitaliseringssector zal zelf niet buiten schot kunnen blijven, alleen al als je kijkt naar energievretende datacentra. En elke student moeten we óók leren zichzelf af te vragen welke ethische principes er zijn om keuzes te kunnen maken in wat je wel en beter niet kunt doen bij digitaliseringsvragen. Een van onze opleidingen gebruikt een simpel ontwerpuitgangspunt: 'do no harm'.

Magische formule
Als je het hebt over kernwaarden, dan zijn dat voor Dave inclusiviteit en co-creatie. “Daar geloof ik enorm in. Ik weet het: het zijn tegenwoordig buzzwoorden, maar ik surf er graag op mee. Als je bij ons in de Dutch Innovation Factory bent, draait alles om co-creatie. Dat past bij mij. Dat proberen we ook in de hele opleiding te verankeren. We bieden adaptief onderwijs aan. We staan nu aan het begin van een nieuw schooljaar. Maar de studenten die bij wijze van spreken morgen bij ons afstuderen, weten dat de ICT-wereld de dag erna er alweer anders uitziet. Als ik mag opscheppen over HBO-ICT, is het om dat adaptief onderwijs. Daar hebben we de magische formule voor gevonden.”

Partners
Peter wil met de Faculteit IT & Design nog meer dan nu een leer- en onderzoeksomgeving bieden: “Niet alleen voor onderwijs, ook voor onderzoekers en partners in het digitale kennis- en toepassingsdomein. Dit jaar kregen we een aanvraag uit het Groeifonds gehonoreerd die we samen met onze partners in het IT-verband Zuid-Holland hebben gedaan. Met mboRijnland en gemeente Zoetermeer werken we samen in de DIF, de Dutch Innovation Factory. In alle gevallen om gezamenlijk te werken aan digitale vraagstukken, op alle niveaus, op gebieden zoals cybersecurity, generative AI, data science, design. Innovatief, duurzaam, rechtvaardig. Dat zijn onze pijlers.

Onvermijdelijk
Dave: "Nu artificial intelligence een supersnelle ontwikkeling doormaakt hebben we echt bij te schakelen, ook bij HBO-ICT. Het is een maatschappelijk betrokken opleiding. We maken andere opleidingen van De Haagse Hogeschool enthousiast over ons adaptief onderwijs. We helpen onze HHS-collega's vertrouwd raken met AI in hun werk. Maar het lijkt er soms op dat IT op zichzelf een maatschappelijk vraagstuk wordt. De wereld verandert zo snel. We zijn daarop onze positie aan het bepalen.”

Peter: “Om dat te kunnen doen, moeten we ook rust inbouwen en overzicht bewaren. Het is maar de vraag of je mee moet in de licht ontvlambare hysterie die een stormachtige ontwikkeling vergezelt. Wanneer je je als hogeschool laat meevoeren op die stroom, raak je gemakkelijk dingen kwijt die voor jou belangrijk zijn. Als hogeschool zien we de opkomst van kunstmatige intelligentie zien als onvermijdelijk. Het is vooral de vraag hoe we het voor onze studenten, onderzoekers en partners waardevol kunnen maken.”

Behoudend
Dave: “Natuurlijk worden we er warm van wanneer we kunnen innoveren. Maar in één keer een grote beweging maken is niet verstandig. Je moet ook nee durven zeggen als je iets uitprobeert en het niet lekker loopt. Dat heeft niets met behoudendheid te maken. HBO-ICT is in veel opzichten landelijk koploper. Maar juist dan is het essentieel om kritisch te blijven. Dat doen we ook met ChatGPT.

Peter: “Het blijft een statistisch voorspellingsmodel. Maar de werkelijkheid bestaat niet uit data, het algoritme maakt niet de ethische afweging. En waarom zou je als hogeschool niet behoudend mogen zijn? De vraag is: wát wil je behouden en waarom? Omdat het waardevol is? Wanneer is iets waardevol? En voor wie? De ethische en duurzame overweging zou daarbij minstens evenveel gewicht in de schaal moeten leggen als bijvoorbeeld de economische."

Concurrentievoordeel?
De Faculteit IT & Design wil medewerkers en studenten in de gelegenheid stellen kennis te maken met de technologie. Peter: “De volgende vraag is dan: wat ga je ermee doen op basis van welke ethische afwegingen? En betrek daar alsjeblieft niet een mogelijk concurrentievoordeel bij. Het is belangrijk dat mensen weten waarom ze naar De Haagse willen. Omdat we hier nieuwe technologie toepassen op een manier die maatschappelijk waarde toevoegt voor bijvoorbeeld gezondheidszorg, gebouwde omgeving en veiligheid.”

Ander paradigma
Hoe restrictief ben je als opleiding of als faculteit als je ziet dat je studenten ChatGPT gebruiken? Peter: “Die vraag komt voort uit een onderwijsparadigma dat niet meer past bij wat er gaande is. Restrictie is oud gereedschap. We hebben een ander paradigma nodig, maar we weten nog niet welk. We weten wèl dat wij studenten kunnen leren professionele afwegingen te maken en beslissingen te nemen.” Dave: “Dit is een mooi voorbeeld van het adaptieve karakter van ons onderwijs. Je negeert een ontwikkeling als ChatGPT niet, je omarmt haar ook niet. Zij dwingt je wel om jezelf kritisch te bevragen over de kwaliteit die je de studenten biedt.”

Zoomers
We sluiten ons gesprek af met de studenten. Zoomers, behorend tot de generatie Z. Vanaf de wieg opgegroeid met een device in hun hand. Dat moet een opleidingsmanager HBO-ICT en een directeur van IT & Design intrigeren. Dave: “Zijn die jongeren écht zoveel anders? Er komt ontzettend veel informatie op hen af. Wat dat precies doet met jongeren én ouderen hebben we nog niet altijd door. Toch verschilt het typische studentengedrag van nu niet zoveel van dat van vroeger. Alleen zie ik dat de studenten van nu zich veel drukker maken over de maatschappij dan vroeger. Dat zij zich daar zorgen om maken en die zorgen meenemen naar school.”

Oermens
Peter: “Weet je nog hoe een paar jaar geleden het onderwijs bezig was met de 21st century skills? Dat ging vooral over samenwerken en communiceren. Hoezo is dat 21e-eeuws? Hoe denk je dat de menselijke soort zich anders vanuit de Oost-Afrikaanse steppen verspreidde over de wereld. Je moet het elkaar wèl leren. Maar dat zit al duizenden jaren in ons curriculum zal ik maar zeggen. Het onderwijs blijkt vatbaar voor onophoudelijke vernieuwingsimpulsen zonder onszelf gelegenheid geven te onderzoeken wat werkt, of kan werken. Dat uit te zoeken vraagt uithoudingsvermogen. Gun je jezelf dat niet dan doe je eigenlijk maar wat. Ik denk niet dat de studenten fundamenteel veranderd zijn, maar dat samenlevingen fundamenteel zijn veranderd in hun hechtheid. De socioloog Zygmunt Baumann verwoordt dat heel precies in zijn elegante boek 'Vloeibare tijden': netwerken en verbintenissen zijn tijdelijk en per direct opzegbaar geworden. Technologische mogelijkheden versnellen die processen van ontvlechting en individualisering in een tempo dat we nauwelijks kunnen bijbenen. En het is onze verantwoordelijkheid dat bijbenen in ons onderwijs zo te doen dat de wereld er wat beter van wordt." Dave: “De wereld beweegt snel, maar we gaan daar niet als een kip zonder kop in mee.”